اعتماد به نفس پایین

قبل از شروع شرح مقاله بهتره یک سوال از مخاطب بپرسیم. مهم‌ترین شخص زندگی شما چه کسی هست؟.. مطمئنا الان نود درصد افراد در حال فکر کردن به فرد مهم زندگیشون هستن و با خودشون فکر می‌کنن که این سوال اصلا استاندارد نیست و افراد مهم زندگیشون بیش از یک الی دو نفر هست. متاسفم اما شما اشتباه می‌کنین؛ مهم‌ترین شخص زندگی هر فرد یک نفر محسوب می‌شه و اون فرد “خود شخص” مدنظر هست. خیلی دوست دارم بدونم که چند نفر از شما بعد از پرسش این سوال با قاطعیت گفته “خودم”! واقعیت همینه که ما انسان‌ها خیلی وقت‌ها یعنی در اکثر موارد خودمون رو در اولویت قرار نمی‌دیم و مدام شخص دیگه‌ای رو مطرح می‌کنیم. حتی بعضی از افراد با جدیت تمام از مهم بودن یک شخص نسبت به خودشون حرف می‌زنن و با تمام وجودشون فریاد می‌زنن که حاضرن برای اون شخص جونشون رو هم بدن. تفاوتی نمی‌کنه که شخص مذکور عشق، مادر، پدر، خواهر، برادر و یا حتی دوست باشه؛ مهم اینه که شما یک فرد رو مقدم‌تر از خودتون قرار دادین و خودتون رو در این راستا فراموش کردین. مطمئنا شخصی که برای خودش ارزش قائل نباشه و خودش رو باارزش و مهم ندونه، نمی‌تونه شخص دیگه‌ای رو هم در صدر لیست مهم‌ترین‌ها قرار بده. بنابراین اینکه یک فرد به این موضوع توجه کنه که باید اولویت اول خودش باشه بسیار مهمه و در مراحل بعدی می‌تونه افراد دیگه رو هم اولویت بندی کنه و دوست داشته باشه. به چنین حالتی از اخلاقیات، اعتماد به نفس، عزت نفس و خودباوری گفته می‌شه. اعتماد به نفس یک حس درونی هست که از بطن توانایی‌ها متولد می‌شه و اشخاص رو دقیقا به همون اندازه که هستن جلوه می‌ده. اعتماد به نفس یعنی باور خود به همراه تمام توانایی‌ها، زیبایی‌ها، استعداد‌ها و کمالات. لذا با توجه به تمام آنچه که گفته شد می‌تونیم پی به این موضوع ببریم که داشتن اعتماد به‌ نفس بسیار مهم و حائز اهمیته، اما متاسفانه توی جامعه کنونی افراد زیادی هستن که به سبب علل‌های متفاوت از کمبود یا فقدان اعتماد به نفس رنج می‌برن. اعتماد به نفس پایین دلایل و علائم گوناگونی داره که ممکنه نهایتا به افسردگی و بروز بیماری‌های روحی و روانی تبدیل بشه، از این رو قصد داریم در ادامه این مقاله به توضیح علت‌ها و طریقه درمان اعتماد به نفس پایین به همراه آسیب‌های ناشی از این حس مخرب بپردازیم.

اعتماد به نفس پایین چیست؟

طبق مطالبی که از اعتماد به نفس در پاراگراف قبلی ارائه شد، الان می‌دونیم که داشتن اعتماد به‌ نفس و روحیه باورپذیری چقدر در زندگی افراد مهم و موثر واقع می‌شه. برای همین هم اعتماد به نفس پایین از عوامل تخریب کننده شخصیتی به حساب میاد که در اون فرد توانایی‌ها و استعدادهاش رو باور نداره. به طور مثال یک شخص خیلی خوب نقاشی می‌کشه و استعداد هنری فوق‌العاده‌ای داره، اما به جهت اینکه اعتماد به نفس پایینی داره و خودش رو باور نداره، فکر می‌کنه که نمی‌تونه نقاشی بکشه و حتی اگر این کار رو انجام بده ممکنه که بقیه افراد اون رو مسخره کنن! این مورد مثالی برای تعریف اعتماد به نفس پایین بود که در درجات بالاتر قاعدتا این جریان تنها به نکشیدن یک نقاشی و یا ترس از تمسخر ختم نمی‌شه، به این صورت که ممکنه اعتماد به نفس پایین سبب تباه شدن زندگی یک فرد و به دنبالش یک عمر حسرت، پشیمانی و افسردگی بشه. بنابراین تمامی انسان‌ها باید اعتماد به نفس داشته باشن و در صورت عدم وجود یا کمبود اون نسبت به درمان و حتی پیشگیری از پیشرفت این خلأ اقدام کنن.

علائم اعتماد به نفس پایین

علت اعتماد به نفس پایین می‌تونه به یک دلیل منتهی بشه و یا دلایل بیشتری رو تحت پوشش قرار بده؛ در حقیقت، معمولا تنها یک دلیل وجود داره که اعتماد به نفس پایین رو به وجود میاره و همون یک دلیل سازنده دلایل مختلف دیگه هم می‌شه. به عنوان مثال یک شخص اضافه وزن داره و افراد صفت چاقی رو به این جهت به اون نسبت می‌دن و شخص موردنظر به مرور زمان اعتماد به نفسش رو از دست می‌ده؛ همین کمبود اعتماد به نفس و اجازه دادن به دیگران برای مداخلت در آینده‌ای نه چندان دور سبب بروز دلایل دیگه‌ای برای تخریب اعتماد به نفس می‌شه. بنابراین در وهله اول این خود فرد هست که اجازه می‌ده اعتماد به نفسش متزلزل بشه. اما همیشه هم علائم اعتماد به نفس پایین به این موارد سطحی ختم نمی‌شن و مرز بزرگ‌تری رو پوشش می‌دن. در ادامه این بررسی به شرح علائمی که می‌شه با اون‌ها اعتماد به نفس پایین رو در افراد تشخیص داد می‌پردازیم.

گوشه گیری و سرگرم کردن خود در جمع

معمولا افرادی که اعتماد به نفس پایینی دارن از مطرح کردن خودشون می‌ترسن و توی جمع سعی می‌کنن که در گوشه‌ای‌ترین مکان ممکن بشینن و در دید رأس کسی نباشن. بارزترین مشخصه این افراد سرگرم کردن خودشون با گوشی همراه هست، چرا که تلفن بهترین گزینه برای رفتن توی حالت انزوا و دوری از جمع به حساب میاد؛ پس اگر جزء افرادی هستین که توی جمع سعی می‌کنین خودتون رو با کارهای دیگه سرگرم کنین و یا کم‌تر حرف بزنین و از مطرح کردن نظرتون می‌ترسین، باید بگیم که متاسفانه شما اعتماد به نفس پایینی دارین.

بیهوده موافقت کردن

اعتماد به نفس پایین سبب می‌شه که افراد توی بحث‌ها خیلی زود عقب نشینی کنن و از بحثِ بیشتر ممانعت کنن. هنگامی که یک شخص اعتماد به نفس نداره، برای جلوگیری از بحث و مطرح کردن نظر خودش با دیگران موافقت می‌کنه. این روند حتی زمانی که شخص قلبا با دیگران مخالف باشه هم ادامه پیدا می‌کنه و فرد موردنظر جرأت ذکر کردن نظر خودش رو نداره. توی موارد دیگه هم یک فرد با اعتماد به نفس پایین تنها برای اینکه دیگران رو از دست نده و اون‌ها از دستش ناراحت نشن، باهاشون مخالفت می‌کنه؛ چون چنین فردی از ارزش حقیقی خودش باخبر نیست و فکر می‌کنه که اگر دیگران رو از دست بده چیزی از ارزش‌های وجودیش کم می‌شه.

تغییر عقیده سریع

علت اینکه افرادی که از کمبود اعتماد به نفس رنج می‌برن و نظرات و عقایدشون رو به سرعت عوض می‌کنن اینه که اطمینان کافی درباره اون عقیده یا نظر رو ندارن و مدام در این فکر هستن که نظرشون اشتباهه و یا ممکنه شخص دیگه‌ای عقیده بهتری داشته باشه و نظرش بیشتر از نظر خود فرد مذکور موثر واقع بشه. لذا اینکه یک شخص هیچ گونه ثباتی روی حرف‌ها، عقاید و نظراتش نداشته باشه یکی از علائم اعتماد به نفس پایین هست.

توجه بیش از حد به ظاهر

درسته که اهمیت دادن به ظاهر و تلاش برای خوب به نظر رسیدن بسیار حرکت آگاهانه و مورد پسندی هست، اما گاهی این عمل بیش از حد انتظار انجام می‌شه و فرد در انجام اون زیاده‌روی می‌کنه؛ بیش از حد به خود رسیدن یکی از نشانه‌های اعتماد به نفس پایین هست که افراد سعی می‌کنن به سبب اون خودشون رو موجه جلوه بدن و با این کار احساس کمبود و ضعف خودشون رو از بین ببرن.

مقایسه خود با دیگران

از علت‌های دیگه‌ای که می‌تونیم بهش اشاره کنیم اینه که شخص بی اعتماد به نفس یا با اعتماد به نفس پایین به صورت متداوم خودش رو با دیگران مقایسه می‌کنه و دائما در این فکر هست که از دیگری برتر هست یا بدتره. توی چنین حالتی فرد از خودش هیچ تسلط شخصیتی نداره و خودش رو انقدر کافی نمی‌دونه که با دیگران قابل مقایسه نباشه؛ به همین سبب اگر توی جریان زندگی مدام در حال مقایسه خود با دیگران هستین، باید بدونین که شما به اندازه کافی زیبا، باهوش، بااستعداد و توانا هستین، تنها کافیه که از دید دیگه‌ای به خودتون نگاه کنین و انقدر سعی نکنین که خودتون رو پایین بکشین.

از دیگر علائم اعتماد به نفس پایین می‌تونیم به موارد زیر اشاره کنیم:

انتقادپذیر نبودن – ترس از ابراز نظر – تسلیم شدن سریع – توجیه اشتباهات – خمیده راه رفتن – ناامید بودن – بهانه تراشی – نیاز به تایید دیگران – لذت نبردن از پیروزی‌ها و پیشرفت‌ها – ترس از تغییر – منفی بافی – ترس از آینده – کمال گرا بودن و…

اعتماد به نفس پایین و افسردگی

اعتماد به نفس پایین در موارد حاد و بسیار شدید می‌تونه منجر به بروز انواع بیماری روحی و افسردگی بشه. گاهی کمبود اعتماد به نفس انقدر شدت پیدا می‌کنه که فرد کاملا زندگیش رو می‌بازه و احساس خلأ می‌کنه. توی چنین حالتی فرد کمتر می‌خنده و به ندرت خوشحال می‌شه. از این جهت پیش از رسیدن اعتماد به نفس پایین به مرحله افسردگی سعی کنین برای درمان اون اقدام کنین.

درمان اعتماد به نفس پایین

بهترین درمانی که برای اعتماد به نفس پایین پیشنهاد می‌شه این هست که شخص ابتدا خودش قبول کنه که دچار کمبود اعتماد به نفس هست و باید برای بهبود این شرایط قدم برداره. اصولا در موارد غیر حاد برای درمان کمبود اعتماد به نفس مراجعه به روانپزشک و درمان دارویی پیشنهاد نمی‌شه. در مقابل مراجعه به مشاوره، حرف زدن با خود در آینه، نوشتن موفقیت‌ها، مرور پیشرفت‌ها، صحبت کردن راجع به مسائل مختلف جلوی آینه، زمزمه توانایی‌ها و کلمه “من می‌تونم” و تمام عواملی که یک مشاور بهش اشاره می‌کنه می‌تونه در جهت درمان اعتماد به نفس پایین موثر باشه.